Als je een paard met stress hebt, is hij per definitie niet trainbaar. Je moet er dan dus niet op gaan rijden en van alles van hem vragen. Dat een kreupel paard niet trainbaar is, dat weet gelukkig iedereen. Maar hoe zit dat met stress? Waarom is hij dan niet trainbaar? Waaraan kun je stress herkennen? En natuurlijk: wat kun je doen?

Waarom is een paard met stress niet trainbaar?

Wat gebeurt er eigenlijk als een paard stress heeft? Echt van alles! Belangrijkste is dat je paard over gaat op een ander energiesysteem, waardoor hij alerter is zodat hij snel kan reageren. De adem en hartslag gaan omhoog, pupillen worden wijder en de bloedvoorziening gaat van de darmen naar de spieren. Je paard moet zijn energie halen uit bronnen die voor meer afvalstoffen zorgen. Voor een korte periode allemaal geen probleem. Alles is uiteraard bedoeld om te kunnen overleven. Normaal gesproken, gaat het lichaam daarna snel weer over naar rust. Als er geen herstel plaats vindt, heeft dat veel nadelige gevolgen. Dat is een heel scheikundig verhaal, met onder andere bijnieren die uitgeput kunnen raken en de weerstand die verminderd. Kortom, je paard heeft steeds minder energie, het immuunsysteem verzwakt, er ontstaat kans op maagzweren, maar het is ook stressvol voor de spieren. Nou ja, need I say more? Zo’n paard, daar kun je met goed fatsoen niet mee trainen toch?

Waar kun je stress bij een paard aan herkennen?

Ja en dan komen we gelijk op een lastig stukje, het (h)erkennen van spanning. Paarden zijn zo goed in het verbloemen van dingen, en als je dan ook nog een binnenvetter hebt, kan het een behoorlijke uitdaging zijn. Maar als je onderstaand lijstje doorloopt, denk ik dat je minstens vier symptomen wel eens bij je paard hebt gezien.

• Stalondeugden zoals weven of luchtzuigen
• Futloos zijn
• Doffe vacht (glans komt van binnenuit, dus hiervoor hoef je jouw paard niet te poetsen)
• Regelmatig “vage” kwaaltjes zoals schimmel, mok, tranende ogen of hoefzweren
• Een in zichzelf gekeerd paard, naar binnen gekeerde ogen. Een stalpaard zal bijvoorbeeld in een hoek van de stal gaan staan
• Oppervlakkige ademhaling
• Tandenknarsen
• Vaak gapen

• 

  Snel geïrriteerd, of een paard dat makkelijk of ineens explodeert

• Waterige mest
• Klapperend lipje
• Korte, stijve pasjes
• Zichtbaar oogwit, of rimpel boven de ogen
• Ronde ogen in plaats van ovale ogen
• Snuiven, grote neusgaten
• Samengeknepen lippen, opgetrokken neus
• Als een paard ineens veel aan zijn benen gaat of wil gaan krabben
• Overmatig zweten tijdens de training. Wit schuim van het zweten is niet normaal

22 uur per dag op stal is garantie op torenhoge stress (inkoppertje toch!)

Als spanning een gevolg is van hoe je paard gehouden wordt, is de beste oplossing om daar verandering in aan te brengen. Er staan nog steeds paarden 22 uur per dag binnen, met weinig tot geen contact met andere paarden. Dat is enorm stressvol. Dat lijkt een inkoppertje (dat is het ook), maar toch gebeurt het nog vaak. Paarden zijn het meest gebaat met een stabiele groep, een groot deel van de dag buiten, met voldoende beschikking over voedsel, water en schuilmogelijkheid. Dat zijn de basis behoeften. Als daar onvoldoende van is, krijg je geheid langdurige stress.

En tijdens de training?

Weet dat als de spanning echt heeft toegeslagen, het zeker een half uur duurt eer alle spanning uit het lijf is. Geef paard met stress die tijd.

Tips die je tijdens de training kunt toepassen:

• Een acute stress reactie zorgt er voor dat het lichaam zich klaar maakt om te bewegen. Heeft je paard tijdens de training last van stress? Laat hem dan niet gedwongen stil staan. Dat bouwt de spanning alleen maar op. Tijdens de vrijheidsdressuur lessen laat ik mensen ook heel veel tussendoor wandelen. Zeker in het begin is vrijheidsdressuur een mentaal spelletje. Vaak zie je niet eens dat het paard vol raakt. Door regelmatig even te lopen, kan eventuele spanning worden afgevloeid.
• Nodig je paard uit om het hoofd te laten zakken. Een hoog hoofd zorgt er voor dat de adrenaline gaat stromen. Als je dit oefent in een rustige situatie, zal je paard dit tijdens stress makkelijker opzoeken
• Zorg dat je zelf kalm en rustig bent. Laat alle overtollige spanning zoveel mogelijk los. Adem minimaal twee tellen langer uit dan dat je inademing duurt (dat kalmeert jouw eigen zenuwstelsel). Zorg er voor dat je een zachte blik hebt. Starende ogen (wat vaak gebeurt bij spanning) zorgen voor spierspanning.
• Ontspan je kaken en tong. Een liedje zingen doet ook vaak wonderen, ga je namelijk direct goed van ademen en je maakt er blije hormonen mee aan. En het maakt jouw paard echt niet uit of je zuiver zingt ?
• Laat je paard een oefening doen die hij goed kent en gemakkelijk kan uitvoeren.
• Breng hem naar een plek waar hij zich veilig voelt.
• Als je grondwerk doet en je herkent de stress voordat je paard volledig over de kook gaat, kun je stevig, maar rustig, over zijn benen wrijven.
• Vermijd jouw eigen frustratie. Dat geeft alleen maar meer stress bij je paard
• Door je paard te laten grazen, zal hij zichzelf weer helpen kalmeren.

Stress vermijden?

Willen we alle stress vermijden, dan moeten we misschien onze paarden vrij rond laten lopen (en dan niet zoals bij de Oostvaarderse Plassen uiteraard) en er niet op rijden. Maar dat is wellicht wat al te extreem. Het minste wat we kunnen doen, is zorgen dat het stressniveau zo laag mogelijk is. Dus zorg voor plezierige leefomstandigheden van je paard en vraag je altijd af waarom hij iets niet wil doen tijdens de training!