Een goede leider voor je paard, dat willen veel mensen zijn. Maar wanneer bén je een goede leider? 

Vroeger dachten we dat er in een kudde één leidhengst was en één dominante merrie. De dominante merrie bepaalde waar de groep heen ging, zij liep altijd voorop. De kudde volgde haar min of meer blindelings. De leidhengst dreef zijn kudde op en verdedigde haar. Hierop zijn veel trainingsmethodes gebaseerd. Trainingsmethodes gebaseerd op de zogenaamde dominantie- of leiderschapstheorie. Die jou als mens leren dat jij de leider voor je paard moet zijn. Waarbij jij je “dominant” opstelt, het voortouw neemt en bepaalt wat er gebeurt. Jij beweegt hém. Hij moet aan de kant voor jou. Het ding is alleen….het blijkt dat het verhaal van die ene hengst en merrie die alles bepalen, een mythe is… 

Hoe is leiderschap geregeld in kuddes die in het wild leven?

De nieuwste onderzoeken wijzen uit dat kuddes die in het wild leven niet zo’n simpele hiërarchische structuur hebben als we vroeger dachten. Het is niet zo dat één paard DE baas is over alle andere paarden. Het blijkt veel complexer te liggen dan dat. Er is wel vaak één hengst aanwezig die zijn kudde beschermt en merries dekt. Soms zijn er meerdere hengsten in een kudde die deze hengst helpen met zijn beschermende taak. Soms mogen ze ook een merrie dekken. Wat je verder ziet, is dat er niet één merrie bepaalt wat de groep doet. Maar dat het telkens andere paarden zijn. Soms neemt het ene paard initiatief en volgt de groep (of niet) en soms een ander paard. Veiligheid, vertrouwen en vriendschap zijn belangrijke waarden in zo’n kudde. Strijd en vechten zie je nauwelijks. Dat tast de veiligheid en het vertrouwen alleen maar aan. Dus daar verspilt zo’n paard zijn energie niet aan.

Wat is het verschil met onze gedomesticeerde paarden?

Toch denk ik dat we allemaal wel eens “dominant” gedrag hebben gezien als we naar onze eigen paarden in de wei stonden te kijken. Paarden die elkaar opjagen, naar elkaar meppen of bijten. En als we dit soort gedrag zien, zeggen we: “mijn paard is dominant, of de baas.” Maar is dat wel zo? Als je me al langer volgt, heb je me dit al vaker horen zeggen, maar ik kan het niet vaak genoeg zeggen, dus.. here we go ?: dit soort gedrag zie je zelden in kuddes die in het wild leven. Veiligheid, vertrouwen en vriendschap, weet je nog?

Schaarste zorgt voor “dominant” gedrag

Vaak vertonen paarden dit gedrag als ze schaarste ervaren van iets wat ze belangrijk vinden. Schaarste kan gaan over voedsel, water, schuilmogelijkheden, ruimte of bijvoorbeeld vriendjes. Laten we niet vergeten dat wij paarden bij elkaar gooien die niets van elkaar zijn. Dit in tegenstelling tot in het wild levende paarden. Daar zijn vaak veel familiebanden. En als merries voor een andere hengst kiezen, is dat hún keuze.

Onze gedomesticeerde paarden hebben geen keuze. Dus het kan zijn dat ze de paarden met wie ze staan, niet zo leuk vinden. Dat kan zorgen voor dominant gedrag. Als ze schaarste ervaren van iets wat ze belangrijk vinden, zullen ze ook sneller “vechten”. En er zijn veel paarden die opgroeien in de opfok met leeftijdsgenoten en dus nooit geleerd hebben om “normaal” met elkaar om te gaan. Ze hebben minder met veiligheid, vertrouwen en vriendschap. Dus zullen ze eerder “dominant” gedrag vertonen. Wat dus eigenlijk niet zoveel te maken heeft met leiderschap. Maar meer met frustratie, of mentale onbalans.

Maar wat maakt je nu een goede leider voor je paard ?

Terug naar de vraag wanneer je een goede leider voor je paard bent. Hopelijk heb ik duidelijk kunnen maken dat het “dominante” gedrag van paarden in de wei niet per se betekent dat zo’n paard de leider is. Laat staan een goede leider. Wanneer jij een goede leider voor je paard wilt zijn, is een aantal dingen heel belangrijk:

• Veiligheid staat voorop. Het paard moet zich veilig bij je voelen. Hij moet leren dat jij hem geen dingen laat doen die hem een onveilig gevoel geven. Geen oefeningen laat uitvoeren die te moeilijk zijn of die hij niet begrijpt.
• Wees betrouwbaar. Doe je niet anders voor dan je bent. Ga niet stoer doen als je eigenlijk bang bent. Maar durf ook duidelijk te zijn over jouw ruimte en grenzen. En respecteer die van je paard
• Verlies je niet in emoties. Tuurlijk kennen we allemaal dat gevoel van frustratie, als je paard “het niet doet”. Boos worden, schelden, schoppen, slaan…. Allemaal aanwijzingen dat je je verliest in je emoties. Het maakt je onbetrouwbaar voor je paard en hij zal zich zeker niet veilig voelen
• Zorg dat jij het goede voorbeeld bent voor je paard. Zowel mentaal; je bent rustig, kalm en eerlijk. Als fysiek; zorg dat jouw balans goed is, dat je wervelkolom soepel en uitgelijnd is, je adem stroomt en dat je nergens in je lichaam “vast houdt”

Jij bent niet de enige die bepaalt!

En deze krijgt een apart kopje, omdat ik hem het belangrijkst vind. Wil je een goede leider voor je paard zijn? Dan ben jij niet de enige die bepaalt. Je gaat niet net zolang de druk verhogen tot het paard doet wat jij zegt. Als jouw paard niet reageert op je vraag, ga je na waarom niet. Ben je onduidelijk? Voel je je er onzeker over? Ben je niet in balans met je eigen lichaam? Kan je paard het niet? Snapt hij het niet? Of ziet hij er simpelweg het nut niet van in? Al jouw vragen moeten (in mijn ogen) een eerlijke motivatie hebben. Het moet iets goeds doen voor hem. Zijn veiligheid vergroten, zijn kracht en balans doen toenemen. Niet simpelweg “omdat jij het zegt”. Omdat jij op wedstrijd wil, omdat JIJ zin hebt om lekker te rijden. Veiligheid, vertrouwen en vriendschap…

Een paard dat lekker in zijn lijf zit, een paard dat soepel en sterk is, kan zichzelf als een echte danser uiten. Een paard dat dingen moet doen die het niet kan, snapt of wil, zal zich vast zetten. En nooit soepel kunnen dansen. Een goede leider heeft oog voor het paard. Voor zijn talenten, zijn uitdagingen, voor zijn emoties,  voor zijn ziel. Een goede leider dwingt niet af, maar vraagt, respecteert de grenzen van het paard, en kan de eigen grenzen op een kalme en eerlijke manier duidelijk maken. Een goede leider voor je paard vraagt dus veel reflecterend vermogen. Maar de band, het vertrouwen en de vriendschap die je er uiteindelijk door krijgt, is onbetaalbaar!